नेपालमा जातजातिको संख्या बढेको बढ्यै

काठमाडौं । नेपालमा जातजातिको संख्या पछिल्ला दशकहरूमा बढेको बढ्यै छ । राष्ट्रिय जनगणना २०७८ अनुसार नेपालको जातजातिको संख्या १४२, मातृभाषा संख्या १२४ र धर्म संख्या १० कायम भएको छ । २०६८ सालको जनगणनाअनुसारका कुल १२५ जातजाति रहेकोमा अहिले १७ ओटा जातजाति थपिएको छ । २०६८ सालको जनगणनाअनुसारको १२३ मातृभाषामध्ये १२ ओटा विदेशी भाषा बोल्ने व्यक्तिको संख्या न्यून भएकाले ‘अन्य भाषा’अन्तर्गत राखी नयाँ थपिएका १३ ओटा समेत गर्दा जम्मा १२४ मातृभाषा कायम भएको बताइएको छ । जातजाति, भाषा तथा धर्मसँग सम्बद्ध यी तथ्यांक उत्तरदाताहरूले दिएका जवाफका आधारमा र विज्ञसमूहको सिफारिशअनुसार बनाइएको राष्ट्रिय तथ्यांक कार्यालयका उपप्रमुख हेमराज रेग्मीले जानकारी दिए ।  जातजाति, भाषा र धर्मका सम्बन्धमा सरोकारवाला व्यक्ति र संस्थाबाट दर्ता गराइएका माग र ध्यानाकर्षणलाई समेत सम्बोधन गरेर तथ्यांक सार्वजनिक गरिएको रेग्मीको भनाइ छ । नेपालमा १९६८ सालदेखि हरेक १० वर्षमा राष्ट्रिय जनगणना हुँदै आएको छ । मुलुकमा अक्सर बसोवास गरेका सबै व्यक्तिको घरदैलोमा गणक एकै समयमा पुगेर निर्धारित समयभित्र परिवार तथा परिवारका सबै व्यक्तिको जनसांख्यिक, सामाजिक तथा आर्थिक विवरण संकलन गर्ने गरिन्छ । जनगणनाको शुरुआतदेखि प्रश्नावलीमा ‘जात’ समेटिएको पाइन्छ । त्यसपछि जात र थर खुलाइएको छ । २०४८ सालदेखि जात र जातिको परिभाषासमेत समेटियो, जसअनुसार ‘जात’ भन्नाले हिन्दू वर्णाश्रमअन्तर्गतका विभिन्न वर्गका समूहलाई जनाउँछ । ‘जाति’ भन्नाले आप्mनो छुट्टै मातृभाषा र संस्कार भएका जनजातिलाई जनाउँछ । पाँचौं जनगणना २००९/११ मा ‘धर्म’, ‘मातृभाषा’ र ‘अरू भाषा’ उल्लेख छ । ‘मातृभाषा’ व्यक्तिले बोली फुटेदेखि नै आमाबाबुले बोल्न सिकाई आप्mनो परिवारमा बोल्दै आएको पहिलो भाषा हो ।  २०४८ सालको जनगणनामा ६० जातजाति र ३१ भाषा देखिएको थियो । २०५८ को जनगणनामा १ सय १ जातजाति र ९२ भाषा देखिएको थियो । पहिचानको मुद्दा प्रमुख बनिरहेको नेपालको राजनीतिक धरातलमा कुन जाति कति छन् भन्ने विषयमा सर्वत्र चासो छ । २०७८ को गणनामा के फरक आयो ? जनगणना २०७८ मा प्रमुख धर्म, भाषा र जातजातिको जनसंख्या अनुपातमा फेरबदल देखिएको छ । २०६८ को जनगणनाअनुसार धर्मका आधारमा सबैभन्दा धेरै हिन्दूको जनसंख्या ८१ दशमलव ३ प्रतिशत रहेकोमा २०७८ मा ८१ दशमलव १९ प्रतिशतमा झरेको छ । जातजातिको आधारमा २०६८ सालमा सबैभन्दा धेरै क्षत्री जनसंख्या १६ दशमलव ६ प्रतिशत रहेकोमा अहिले क्षत्रीको जनसंख्या १६ दशमलव ४५ प्रतिशत छ । मातृभाषाका आधारमा २०६८ को जनगणनामा नेपाली भाषा बोल्नेको संख्या ४४ दशमलव ६३ प्रतिशत रहेकोमा अहिले बढेर ४४ दशमलव ८६ प्रतिशत भएको छ ।  नेपालीपछि धेरै बोलिने मातृभाषा मैथिली भने २०६८ मा ११ दशमलव ६ प्रतिशत रहेकोमा अहिले घटेर ११ प्रतिशत कायम भएको छ ।  २०६८ सालमा हिन्दू, बौद्ध, इस्लाम, किरात र क्रिश्चियन धर्म मान्नेको अनुपात क्रमशः ८१ दशमलव ३, ९, ४ दशमलव ४, ३ र १ दशमलव १४ प्रतिशत रहेको थियो । २०७८ को जनगणनाअनुसार यो अनुपात ८१ दशमलव १९, ८ दशमलव २१, ५ दशमलव शून्य ९ र १ दशमलव ७६ प्रतिशत देखिन्छ । अनुपातका दृष्टिकोणले बौद्ध र हिन्दूधर्म मान्ने घटेको र इस्लाम, किरात र क्रिश्चियन बढेको देखिन्छ ।

सम्बन्धित सामग्री

विदेशीको गतिविधि बढेको भन्दै फोन ट्यापिङ !

नेपालमा विदेशी सुरक्षाकर्मी र राजनीतिक व्यक्तिहरूको ‘मुभमेन्ट’ बढेको भन्दै उसले फोन ट्यापिङ गर्न थालेको हो।...

मुद्दाको फर्स्यौट दर बढेको छ: कार्की

कायममुकायम प्रधानन्यायाधीश दीपककुमार कार्कीले पुराना मुद्दाको  फर्स्यौट दर बढेको बताएका छन् । आफू नेतृत्वमा आएपछि मुद्दा  फर्स्यौट दर दोब्बरले बढेको उनको दाबी छ ।  आइतबार नेपाल बार काउन्सिलअन्तर्गतको लयर्स एकेडेमीले कानुन...

चामलको मूल्य बढेको छैन : अध्यक्ष गुप्ता

वीरगञ्ज उद्योग वाणिज्य संघका अध्यक्ष सुबोध कुमार गुप्ताले पछिल्लो समय खाने तेलको मूल्य बढेको भएपनि चामलको मूल्य नबढेको बताएका छन् । शुक्रबार काठमाडौंमा आयोजित पत्रकार सम्मेलनमा बोल्दै अध्यक्ष गुप्ताले खाने तेलको मूल्य बढेको भएपनि चामलको मूल्य नबढेको बताएका हुन् ।उनले चामलको मूल्य एक महिना अगाडिको मूल्य अहिले पनि त्यही रहेको बताए । उनले व्यवसायीले चामलको मूल्य बढाएर बेचेको भए सरकारलाई तत्काल अनुगमन गर्न आग्रह गरे । अध्यक्ष गुप्ताले नेपालमा अहिलेसम्म एउटा पनि तेल उद्योग नभएको बताए । तेल  विदे

तनहुँसुरको विकासको गति अगाडि बढेको छ : श्रममन्त्री श्रेष्ठ

श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षामन्त्री कृष्णकुमार श्रेष्ठले ऐतिहासिकस्थल तनहुँसुरको विकासको गतिमा अगाडि बढेको बताएका छन् । नेकपा एकीकृत समाजवादी व्यास–११ ले आज देउराली डाँडामा आयोजना गरेको स्वागत एवं सम्मान कार्यक्रममा उनले सम्भावना भएर पनि ओझेलमा परेको तनहुँसुर विकासको गतिमा अगाडी बढेको बताएका हुन् ।तनहुँसुरसम्म पुग्ने खड्काली मोटरमार्ग कालोपत्र भएसँगै आज तनहुँसुरमा पर्यटकको चहलपहल बढेको बताउँदै मन्त्री श्रेष्ठले भने, “ऐतिहासिक ठाउँ भएर पनि तनहुँसुर विकासमा पछाडि पर्‍यो, अब यसक

भारतले पेट्रोलियम पदार्थको मूल्य बढेको नयाँ सूची पठायो

काठमाण्डाै – इन्डियन आयल कर्पोरेशन (आईओसी) ले फेरि पेट्रोलियम पदार्थको मूल्य बढेको सूची नेपाल आयल निगमलाई पठाएको छ । निगमले आज मङ्गलवार विज्ञप्ति निकालेर पेट्रोलियम पदार्थको मूल्य बढेको सूची प्राप्त भएको जानकारी गराएको हो ।  नयाँ मूल्य सूचीअनुसार पेट्रोलमा प्रतिलिटर तीन रुपैयाँ ८९ पैसा बढेको छ । यस्तै डिजेल तीन रुपैयाँ आठ पैसा, मट्टीतेल प्रतिलिटर १० रुपैयाँ तीस पैसा र हवाई इन्धन प्रतिलिटर तीन रुपैयाँ ३२ पैसा बढेको छ । यस्तै एलपीजी ग्यासको मूल्य प्रतिलिसिन्डर एक सय रुपैयाँ बढेर प्राप्त भएको निगमले जनाएको छ ।...

दानाको लागत बढेको दाबी

दाना उद्योग संघले उद्योगका लागि चाहिने कच्चा पदार्थको मूल्य बढ्दा उत्पादन लागत बढेको जनाएको छ।

स्थानीय तहमा हुने भ्रष्टाचार बढेको अख्तियारको दाबी

स्थानीय तहमा हुने भ्रष्टाचार बढेको छ । सोमबार राष्ट्रपति विद्या भण्डारीलाई प्रतिवेदन बुझाएपछि प्रधान कार्यालयमा पत्रकार सम्मेलन गर्दै अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगले स्थानीय तहमा हुने भ्रष्टाचार बढेको जानकारी दिएको हो । आयोगको ३१ औं वार्षिक प्रतिवेदनबारे जानकारी दिँदै आयोगका प्रवक्ता नारायणप्रसाद रिसालले शिक्षातर्फका उजुरी पनि स्थानीय तहमा भएका कारण यसको संख्या बढेको बताए । उनले […]

स्थानीय तहमा भ्रष्टाचार बढेको अख्तियारको प्रतिवेदन

अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगले स्थानीय तहमा हुने भ्रष्टाचार बढेको बताएको छ । सोमवार राष्ट्रपति विद्या भण्डारीलाई प्रतिवेदन बुझाएपछि पत्रकार सम्मेलन गर्दै  आयोगले स्थानीय तहमा हुने भ्रष्टाचार बढेको बताएको हो । आयोगको एकतीसौँ वार्षिक प्रतिवेदन बारे जानकारी दिँदै आयोगका प्रवक्ता नारायणप्रसाद रिसालले शिक्षा तर्फका उजुरीहरू पनि स्थानीय तहमा भएका कारण यसको संख्या बढेको बताए । उनले स्थानीय तहमा अनियमितताका उजुरीहरू बढीरहेको भन्दै भ्रष्टाचारजन्य गतिविधिमा नागरिकहरुको नजिकको सरकारमा  न

जलविद्युत् कम्पनीमा लगानीकर्ताको विश्वास बढेको हो ?

पछिल्लो समयमा जलविद्युत् कम्पनीहरूको सेयरप्रति लगानीकर्ताहरूको विश्वास बढेको देखिन्छ । सेयर बजारमा हाइड्रोपावर कम्पनीहरूको सेयर मूल्य पनि बढेको देखिन्छ । कतिपय हाइड्रोपावर कम्पनीहरूको सेयरको मूल्य भेरे प्रचलित वाणिज्य बैंकहरूको सेयरको मूल्यभन्दा पनि बढी पुगेको छ । केही हाइड्रोपावर कम्पनीहरूको सेयरमा लगानीकर्ताहरू झुम्मिएको पनि देखिन्छ । त्यसो त पछिल्लो समयमा जलविद्युत् कम्पनीहरूको आईपीओ सेयर खरिदमा आवेदन […]

डिजिटल कारोबार बढेको बढ्यै

चालु आर्थिक वर्षको ९ महिनामा डिजिटल माध्यमबाट हुने कारोबार उल्लेख्य बढेको राष्ट्र बैंकको तथ्यांकले देखाएको छ । राष्ट्र बैंकले पछिल्लोपटक सार्वजनिक गरेको चालु आर्थिक वर्षको ९ महिनाको तथ्यांकअनुसार मोबाइल बैंकिङ र क्यूआर कोडमार्फत हुने कारोबार संख्या अनि भुक्तानीको परिमाण दुवै उल्लेख्य बढेको छ । कोभिड–१९ को महामारीसँगै राष्ट्र बैंकले डिजिटल माध्यमबाट हुने कारोबारलाई प्रोत्साहन गरिहेको छ । चैतमा मात्रै क्यूआर कोडमार्फत करिब ८ लाखपटक कारोबार भएको राष्ट्र बैंकको तथ्यांक छ । करिब ८ आठ लाख पटक कारोबार हुँदा चैतमा क्यूआर को...